Bron van dit artikel


Datum plaatsing: 26-03-2021 09:50:00

'De mislukte affaire tussen ADO Den Haag en de vrienden van Xi Jinping'

Het huwelijk tussen voetbalclub ADO Den Haag en zijn Chinese eigenaar United Vansen loopt binnenkort spaak. Eigenaar Wang Hui wil van de club af.

In 2015 kocht hij de Haagse club, maar een echt prettige verhouding werd het nooit: de relatie werd geteisterd door rechtszaken en achterstallige betalingen. Wie zijn de Chinezen achter ADO en wat willen ze nu precies?    

tekst: Pepijn Keppel en Tom Claessens

 

Waarom FTM dit publiceert Waar gaat dit verhaal over? Het Chinese bedrijf United Vansen, eigendom van Wang Hui, kocht ADO Den Haag in 2015. In zes jaar tijd investeerde de nieuwe eigenaar in totaal bijna 20 miljoen euro in de voetbalclub. Het was nooit een hartelijk huwelijk; het voelde eerder als een moetje. Nu zijn er bovendien financiële problemen: de club heeft een structureel begrotingstekort, een negatief eigen vermogen en dreigt deze zomer uit de eredivisie te degraderen. United Vansen wil van ADO af. Waarom is dit van belang? De eigenaar van ADO Den Haag, United Vansen, is gelieerd aan de Communistische Partij China, zo blijkt uit onderzoek van Follow the Money. Dat zou zowel de onverwachte aan- als verkoop van ADO Den Haag kunnen verklaren: rond 2015 was er een golf van Europese clubs die door Chinese investeerders werden opgekocht, en nu, vijf jaar later, proberen zij de clubs massaal te verkopen. Dat heeft alles te maken met het beleid van president Xi Jinping. Hoe heeft FTM dit onderzocht? Voor dit artikel is gebruikt gemaakt van open bronnenonderzoek, jaarverslagen, en interviews met betrokkenen die zitting hadden in de raad van commissarissen, of het bestuur van ADO Den Haag, of er trainer waren. Hun namen zijn bekend bij de redactie.

Wang Hui draagt een zwart trainingsjasje met op zijn borst het groen-gele logo van ADO Den Haag. Hij loopt moeizaam door de hellende spelerstunnel het veld op. Het is 2 februari 2015. Wang doet mee aan de training – als enige met een muts op zijn hoofd. Eerst zwaait hij met de spelersgroep zijn hamstrings los. Het ene been de lucht in, de ander op de grond. Daarna aansluitpassen en een afsluitende rondo. Het voetenwerk van de Chinese eigenaar lijkt wat roestig.

Een week eerder kocht Wang de Haagse club voor grofweg 8,5 miljoen euro van de Nederlandse zakenman Mark van der Kallen. ADO werd daarmee de eerste Europese club met een Chinese eigenaar. Er heerst behoedzame opwinding in de hofstad. Wang wil dat ADO Den Haag ‘binnen vijf jaar een bekende club in Europa is’. Kapitaalinjecties van zijn Chinese bedrijf United Vansen, dat sportevenementen organiseert, moeten dat mogelijk maken. UVS, zoals het bedrijf door ingewijden wordt genoemd, heeft een behoorlijk track record. In 2008 hielp het de slotceremonie te organiseren van de Olympische Spelen in Beijing, tussen 2009 en 2015 organiseerde UVS Italiaanse, Engelse, Spaanse en Franse topwedstrijden in China.


Nu, ruim zes jaar later, staat ADO Den Haag op de laatste plaats van de eredivisie. United Vansen wil van zijn aandelen af. De Haagse club werd inderdaad bekend in Europa – helaas niet vanwege uitzonderlijk sportieve prestaties, maar vanwege hun Chinese eigenaar. Ingewijden zeggen tegen Follow the Money ‘nooit te hebben begrepen waarom de Chinezen investeerden in de Haagse voetbalclub’. Wat was hun plan? Waarom pakken ze nu plots hun biezen? En wie zijn de Chinezen achter ADO eigenlijk?

 

Turbulente verstandhouding
In de eerste maanden van 2014 meldt de Chinese zakenman Chun Li zich bij Mark van der Kallen: hij treedt op als bemiddelaar voor United Vansen, dat ADO Den Haag wil sponsoren. Niet veel later vraagt Chun aan Van der Kallen of de club wellicht te koop is. In juni 2014 komen United Vansen en Van der Kallen tot een principeovereenkomst. Een kleine maand later stemt ook de gemeente Den Haag, die een prioriteitsaandeel bezit, met de overname in.
 

Het geld uit China laat lang op zich wachten. Tot drie keer toe verstrijkt de betalingstermijn, maar in januari 2015 wordt het geld eindelijk overgemaakt en komt ADO definitief in handen van Wang.
 

Daarna volgen turbulente jaren. In april 2015 maakt UVS 1,5 miljoen euro naar de Haagse club over, maar in december 2015 komt slechts de helft van de afgesproken 3,7 miljoen euro binnen. Opnieuw worden meerdere betalingstermijnen overschreden. ‘Ik heb spijt dat ik in december toen niet ben opgestapt,’ zegt toenmalig algemeen directeur Jan Willem Wigt tegen Follow the Money. ‘Ik ben blijven zitten in de hoop dat het goed zou komen. Maar het kwam niet goed.’


Het uitblijven van het geld uit China brengt ADO financieel in de problemen. De kosten van de club stijgen, de omzet niet. Lucratieve transfers blijven eveneens uit. Sinds de komst van UVS schrijft ADO alleen nog maar rode cijfers. In 2018 zakt het eigen vermogen onder de nullijn. Het tekort wordt opgevangen met een achtergestelde lening van UVS, die in 2020 voor een groot gedeelte wordt omgezet in eigen vermogen.

Ondertussen bemoeit Wang Terry, de zoon van grootaandeelhouder Wang Hui, zich intensief met het reilen en zeilen van de club. Ook met het transferbeleid, zeggen meerdere betrokkenen. Terry weigert ADO-spits Michiel Kramer te verkopen en wil in 2015 dat de Hondurese speler Rubilio Castillo wordt aangetrokken, voor 800 duizend euro. Niemand bij ADO kent Castillo, maar dat maakt de grootaandeelhouder niets uit. Terry staat erop dat de Hondurese speler komt, daar dient naar geluisterd te worden. Castillo’s vliegticket naar Nederland is al bijna geboekt als de raad van commissarissen en algemeen directeur Wigt de deal laten afketsen.

Terry oppert voorts om Chinese spelers naar Den Haag te halen, die volgens ingewijden het niveau amper aan kunnen. Spelers van buiten de Europese Unie zijn bovendien een gevoelig punt in Den Haag, omdat zij minstens 150 procent van een gemiddeld eredivisie-salaris moeten verdienen. Zelfs ADO’s eigen topspelers verdienen dat niet. Terry bemoeit zich zelfs met de wedstrijdshirts van sponsor Errea, die hij op een bepaald moment in China wil laten namaken – om de kosten te drukken.


Op 19 april 2016 is de maat vol voor algemeen directeur Wigt. Hij stapt op, na nog geen jaar onder Chinees bewind. De grootaandeelhouder laat in een verklaring weten niet verder te willen met hem. Volgens Wigt klopt daar niets van. ‘Ik zou eigenlijk maar een seizoen als directeur werkzaam zijn, maar ik was het he-le-maal zat om aan het lijntje gehouden te worden.’
 

Een dag later wordt Mattijs Manders aangesteld als interim-directeur. Omdat de betalingen van de Chinese eigenaren aan ADO uitblijven, sleept de club zijn grootaandeelhouder in 2017 voor de rechter. De club wordt in het gelijk gesteld: United Vansen moet 2,48 miljoen euro betalen en de aandelen worden onder toezicht van de Ondernemingskamer geplaatst.
 

Na de rechtsgang bloeit de relatie tussen United Vansen en ADO Den Haag tijdelijk op. De betalingen worden min of meer op tijd voldaan, en de proflicentie van de KNVB wordt niet afgenomen. ADO Den Haag gaat in 2017 zelfs op trainingskamp in China.
 

Wel zijn er zorgen over de zuiverheid van het geld, omdat de betalingen doorgaans niet afkomstig zijn van de rekening van United Vansen. Ingewijden zeggen dat het geld wordt overgemaakt via een entiteit in Hong Kong: ‘Omdat de betalingen vanuit China naar Nederland niet werden goedgekeurd. Via Hong Kong was dat wel mogelijk.’ De Rabobank, een partner van ADO Den Haag, is er niet gerust op. Daarom laat de club onderzoek uitvoeren door advocatenkantoor Dentons. Dat duurt een jaar, maar het geld blijkt koosjer. Toch is de twijfel niet helemaal uit de lucht. Niemand weet precies hoe de geldstromen lopen, omdat de Chinese grootaandeelhouder daar niet transparant over is.

Tot in mei 2019 Mattijs Manders besluit te vertrekken en de raad van commissarissen op zoek moet naar een nieuwe algemeen directeur. Volgens John van Ringelenstein, ex-voorzitter van ADO Den Haag en destijds lid van de rvc, had de grootaandeelhouder al iemand gevonden. De rvc staat buitenspel. Daardoor wordt het opnieuw onrustig bij de Haagse voetbalclub, en in oktober besluiten zowel Van Ringelenstein als rvc-voorzitter Ad Melkert op te stappen.

Tot dusver heeft de Chinese grootaandeelhouder 11 miljoen euro in de club gepompt, exclusief de 8,5 miljoen die aan ex-eigenaar Van der Kallen is betaald. Toch zit ADO Den Haag momenteel in de financiële problemen. United Vansen zou volgens Voetbal International opnieuw een betalingsachterstand van enkele miljoenen hebben opgebouwd en niet van plan zijn nog in de club te investeren.


De familie Wang
United Vansen, het bedrijf van Wang Hui, is voor 51 procent in bezit van de Jiahua East Holdings Group. Dat bedrijf bezit een grote hoeveelheid aandelen van de Vantone Group, een van de grootste vastgoedconcerns van China. Aan het hoofd van de Jiahua East Holdings Group staat Wang Yihui, de zwager van Wang Hui. In Den Haag staat Yihui ook wel bekend als ‘grote Wang’, Wang Hui als ‘kleine Wang’. ‘Als grote Wang er is, houdt kleine Wang zijn mond. Hun relatie is heel hiërarchisch,’ zeggen betrokkenen.

De familie Wang is zeer begaan met de Communistische Partij China, blijkt uit onderzoek van Follow the Money. Zo gingen zowel Wang Yihui als Wang Hui naar de Eerste Augustus School in Beijing, een eliteschool die is gehuisvest in een prinselijk paleis. Ook president Xi Jinping volgde er zijn opleiding.

Wang Yihui werd geboren in 1954, de Chinese president in 1953. ‘Als je in die tijd op die school zat, had je zeer vooraanstaande ouders in de eerste generatie communistische hoge functionarissen, dat kan niet anders,’ zegt geopolitiek expert Ties Dams. ‘Op die school zat een kleine Beijingse elite die tot de oude aristocratische kern van de Communistische Partij China behoort.’

Wang Yihui – grote Wang – studeerde vervolgens van 1978 tot 1984 filosofie aan de Renmin Universiteit. Daarna gaf hij tot 1993 les op de Centrale Partijschool, waar toekomstige partijprominenten worden opgeleid. Dams: ‘Zijn carrière liep redelijk parallel aan die van president Xi Jinping. Een studie filosofie is het geijkte pad om later bij de propaganda- en onderwijsorganen van de Communistische Partij terecht te komen.’


ADO Den Haag ging in juli 2017 op trainingskamp naar China en bezocht daar onder meer de Eerste Augustus School. Een jaar eerder had de Chinese president de school nog bezocht. Bij ADO’s bezoek aan de school, op 28 juli 2017, zijn hooggeplaatste partijprominenten aanwezig. ADO-directeur Mattijs Manders krijgt in het auditorium onverwacht een microfoon in zijn handen gedrukt. Hij moet een presentatie geven en gaat daarna op de foto met een cheque van 10 duizend euro. Dat geld is voor de voetbalopleiding van de school, waar het jaar daarvoor twee ADO-trainers maandenlange trainingen hebben verzorgd. Volgens ingewijden heeft ADO die 10 duizend euro niet gedoneerd. ‘United Vansen heeft dat betaald. Het was allemaal voor de bühne.’

 

Vijfjarenplannen
Rond 2015 beginnen Chinese zakenlui te investeren in Europese voetbalclubs. ‘Dat was omdat president Xi Jinping in 2050 hoog op de FIFA wereldranglijst wilde staan,’ zegt Simon Chadwick, hoogleraar Eurasian Sport aan de Emlyon Business School in Lyon, Frankrijk. ‘Dat bericht kwam bij de lancering van het dertiende vijfjarenplan, waarin staat dat buitenlandse investeringen belangrijk zijn. Neem die twee dingen samen en de lezing van Chinese investeerders was: laten we investeren in buitenlandse voetbalclubs. Zo kwamen onder andere Southampton, Slavia Praag, Aston Villa, Atlético Madrid, Wolverhampton Wanderers, RCD Espanyol, Internazionale en ADO Den Haag allemaal in min of meer dezelfde periode in Chinese handen. Helemaal in lijn met wat de Chinese president wilde.’

Chadwick vindt het opvallend dat de grootaandeelhouder van United Vansen, dat ADO Den Haag bezit, tevens eigenaar is van een groot vastgoedbedrijf. ‘Onroerend goed en Chinees voetbal hebben altijd een interessante relatie gehad. Investeren in voetbal wordt in China gezien als smeermiddel. Door geld te investeren in voetbalclubs, en het Chinese voetbal te helpen ontwikkelen, laten die vastgoedmagnaten zien dat ze een bijdrage willen leveren aan het nationale belang en dus aan de Communistische Partij. In ruil daarvoor krijgen ze meer ruimte om te bouwen of worden vergunningen toegekend.’


In december 2016 waarschuwt de Chinese overheid in People’s Daily, de belangrijkste krant van de Communistische Partij, plots voor ‘irrationele’ en ‘riskante’ investeringen in voetbalclubs. ‘De overheid wilde niet meer dat er werd geïnvesteerd in dergelijke projecten,’ zegt Chadwick.

Europese voetbalclubs met een Chinese eigenaar merken meteen de gevolgen. De Chinese investeerders in Slavia Praag, Atlético Madrid, Aston Villa en Wolverhampton Wanderers hebben hun aandelen grotendeels verkocht. In China verdwenen die eigenaren vervolgens van het toneel. Soms belandden ze achter de tralies vanwege corruptie of omdat ze het land economische schade zouden hebben toegebracht, anderen verdwenen zonder aanleiding. ‘Ze worden er door het regime aan herinnerd dat niemand groter is dan de Communistische Partij,’ stelt Chadwick. ‘Individuen moeten dienstbaar zijn aan de staat.’


In het veertiende vijfjarenplan, dat in 2020 werd gepubliceerd, meldt de Chinese overheid opnieuw bezorgd te zijn over ‘investeringsbubbels’, ‘risikante buitenlandse investeringen’ en ‘bekende entrepreneurs’. ‘In het laatste vijfjarenplan hameren ze erop vooral investeringen in China te doen. Het is een ommekeer in het beleid van de Chinese overheid,’ zegt Chadwick. ‘Het is geen toeval dat Suning, de grootaandeelhouder van Internazionale, inmiddels probeert van zijn aandelen af te komen, net als de Chinese eigenaren van ADO Den Haag en West Bromwich Albion. Ze worden door de Chinese overheid teruggefloten. Maar wat de Chinese overheid niet wil is dat die grootaandeelhouders verlies maken bij de verkoop, dat is door de pandemie lastiger geworden. En als de club er dan slecht voor staat, zoals voor West Bromwich Albion en ADO geldt, wordt dat nog lastiger. Maar daar houdt de Chinese overheid geen rekening mee.’

Wat dat voor de familie Wang betekent, hangt volgens de hoogleraar af van hun politieke status. ‘Misschien kan de familie Wang zonder consequenties verder in China. De positie van de ex-eigenaar van Wolverhampton Wanderers is bijvoorbeeld redelijk. Hij heeft in 2015 en in 2017 vastgezeten. Maar momenteel lijkt hij veilig, omdat zijn bedrijf, Fosun Pharma, een rol speelt bij de ontwikkeling van een Chinees coronavaccin. Strategisch en politiek is hij belangrijk. Dat zal ook het lot van familie Wang bepalen.’