Bron van dit artikel


Datum plaatsing: 07-11-2015 19:16:00

Martin Jol: 'Hardheid is een vies woord geworden'

Martin Jol, commissaris bij ADO Den Haag, vindt dat het Feyenoord van 1970 als voorbeeld zou moeten dienen

Martin Jol (59) is terug in het voetbal. Niet op het veld, maar als commissaris bij ADO Den Haag. Hij kreeg afgelopen week bezoek van de KNVB, die met hem wilde praten over de toekomst van het Nederlands voetbal. Jol over de Hollandse School, kunstgras en verdedigen. "We kunnen het niet meer."

Door Dennis Jansen

Als je niet meer in het keurslijf van het voetbal zit, stelt Martin Jol, dan ben je verschoond van verplichtingen. Maar toch komt de Hagenaar na twee weken vakantie in Nederland tot de conclusie dat hij "net even te vaak geleefd is". Fox Sports sprak hem voor een item over het "kerstboom-systeem".

Hij trok een dagje naar RKC en werkte ook nog mee aan een cultdocu over Suk Hyun-Jun, de Zuid-Koreaan die ooit bij Ajax kwam aanwaaien. "Gelukkig heb ik getennist, familie en vrienden gezien en ben ik naar een  toneelstuk geweest over het leven van Constantijn Huygens, dat geregisseerd en geschreven is door mijn schoonvader," vertelt Jol, die morgen teruggaat naar Londen, de stad waar hij woont met zijn gezin. Zijn jongste dochter moet weer naar school.

Het meest opvallende bezoek tijdens zijn korte verblijf in Nederland kwam van Wim Koevermans, die zich bij de KNVB onder meer bezighoudt met de nieuwe toekomstvisie op ons voetbal. De bond organiseerde begin dit jaar een voetbalcongres, bedoeld om de crisis in het Nederlandse voetbal aan te pakken. Voor het symposium in Utrecht waren tal van coryfeeën, trainers en directeuren uitgenodigd, maar Jol ontbrak, hoewel hij meer dan 800 wedstrijden als trainer op de bank zat in Nederland, Engeland en Duitsland. "Ach, er zijn niet heel veel Nederlanders die in die drie landen hebben getraind én gespeeld, maar sans rancune: Wim was welkom," zegt Jol, die met Koevermans sprak over de verschillen en overeenkomsten in de drie landen, en over trainen,verdedigen en de Hollandse School.

Wat is de Hollandse School nu eigenlijk?
Jol: "Onderscheidend zijn. Altijd uitgaan van 4-3-3. Iedereen denkt altijd maar dat het succes begon met het WK van 1974, maar het was toch echt Feyenoord dat als clubteam vier jaar daarvoor de beste van de wereld was. En hoe? Door ook verdedigend sterk te zijn.
Met mannen die je om een boodschap kon sturen. Piet Romeijn, Rinus Israël en Theo Laseroms. Harder kun je het je niet voorstellen. Ik was 17 toen ik in de Kuip tegen Van Hanegem speelde. Die gaf me twee van zulke harde knoerten dat ik na afloop in de kleedkamer pas weer bij kwam. Dan word je vanzelf wel weerbaar.

Die weerbaarheid is er nu niet meer. Maar je had ook spelers die het verschil konden maken. Iedereen spiegelde zich aan het middenveld van Feyenoord. Met Wim Jansen de alleskunner. Hasil, de aanvallende schakel. Van Hanegem, de bikkelharde spelmaker. Verschillende typen spelers, ideaal. Dat is óók de Hollandse school. Maar niet alleen Feyenoord had die knoerten. Wat dacht je van Aad Mansveld, Barry Hulshoff, Vasovic."


Het Nederlands clubvoetbal en Oranje, dat stond en staat toch voor aanvallend voetbal?
"Wist je dat Nederland, afgezien van die twee halve finales in 1998 en 2000, de meeste succesmomenten kende als we géén 4-3-3 speelden? In 1978 stonden Poortvliet, Brandts, Willy van de Kerkhof, Neeskens en Krol op het veld. Snoeiharde jongens. In 1988 speelden we 4-4-2 met van Basten en Gullit voorin. Engelser kán bijna niet. Michels heeft er nog een boek over geschreven. Het EK in 2008: fantastische overwinningen op Frankrijk en Italië. Puur in de omschakeling.

Herinner je je het blok op het middenveld nog op het WK in 2010, met bondscoach Bert van Marwijk -zelf als voetballer een stilist? Met Van Bommel en Nigel de Jong. En tenslotte Louis van Gaal, die zo succesvol was op het WK in Brazilië, maar wel speelde met vijf man achterin en drie middenvelders, allemaal in de dekking."

Dus we moeten gaan verdedigen?
"We kunnen het niet meer, we leren het niet meer. Joël Veltman is een van de weinige Nederlanders die het écht kunnen. Hij speelt op het randje. Maar maakt hij een keer een harde tackle, zoals laatst in de wedstrijd tegen PSV, dan wordt hij in de publieke opinie afgekraakt. Nou, ik zeg je: Dat wordt een topper. Ajax heeft nu Bogarde als trainer voor verdedigers. Ik denk een goeie zet. Hardheid is een vies woord geworden. Dan heb ik het niet over Duplan die op iemands been gaat staan. Alle trainers in Nederland zijn de laatste veertig jaar schizofreen geweest, ze wilden er niet voor uitkomen dat het anders kon of moest qua speelstijl. Ze moesten zo nodig allemaal die jas aantrekken van 1974.

Dat WK moest een blauwdruk zijn van de manier waarop gevoetbald moest worden. Maar niemand heeft daar later toch iets mee gewonnen, of wel? Zelfs Van Gaal deed het in 1995 met Ajax op een andere manier dan in 1974, maar wel onderscheidend. Ruud Gullit was een van de eersten die dat op tafel gooiden toen hij in Engeland had gewerkt. In de Premier League zeg je niet: We gaan zorgen dat we er één meer maken dan de tegenstander. Daar huldigen ze het standpunt: eerst defensief orde op zaken stellen, de nul houden, dan krijg je altijd wel een kans. Iedere trainer die in het buitenland heeft gewerkt, is anders gaan denken. Flexibeler geworden. Marinus Dijkhuizen zal erachter gekomen zijn. Zijn opvolger won vier keer. En
vier keer de nul."

 
Maar voetbal is toch ook vermaak?
"Natuurlijk moet je attractief en aanvallend voetballen, maar altijd met een goede defensieve organisatie. Dat heeft niets te maken met urenlang positiespel. Zelfs Cruijff zegt altijd: diepte gaat voor breedte. Als je hem hoort, gaat het over details. En dan snap ik hem. Maar een Cruijff-filosofie? Nee, die ken ik niet. Heb je Cruijff ooit wel eens horen vertellen over zijn filosofie? Iedereen komt voor vermaak naar het stadion, maar ook vooral om te winnen. Welke ploegen spelen het leukste voetbal van de Bundesliga? Bayern München, Borussia Mönchengladbach en Bayer Leverkusen. Leverkusen speelt bijna 4-2-4. Het blies Barcelona bijna van de mat, maar ze worden er geen kampioen mee. En eindigen zo ook niet bij de eerste drie, want de goeie ploegen straffen het af. Als je speelt om de prijzen, dan gaat het om aanvallen als het kan en écht verdedigen als het moet."

Zoals Van Gaal op het WK?
"Van Gaal is toch de apostel van de Hollandse School, maar viel van zijn geloof. Hing zijn 4-3-3-jas gewoon aan de kapstok. En de mensen maar denken dat hij dat deed om Sneijder te ontlasten. Ik heb nog nooit iemand zich zo het schompes zien lopen als Sneijder op dat toernooi. Daar werd je gewoon blij van. Het 5-3-2 was een eerste helft-concept, want na de rust volgde elke keer de reparatie. Dan werd er overgeschakeld naar 4-3-3. Als dat een vooraf bestudeerd plan was, is het fantastisch. Kijk naar Phillip Cocu bij PSV. Die speelde vorig seizoen omschakelingsvoetbal, maar was dat een plan? Vaak is het toeval. Ze hadden de snelheid met Narsingh en Memphis. Van Gaal is na het WK ook bij Manchester United doorgegaan met 5-3-2. Hij won veel oefenwedstrijden tegen de sterkste teams van Europa, maar toen de competitie begon ging zijn strijdplan tegen Swansea en Leicester, die per definitie minder zijn, niet op. Dan moet je het spel maken en dan werkt het niet, net als op het WK tegen Australië en Costa Rica. Dan moet je met een plan B komen."

Hoe komt het Nederlands voetbal uit het dal?
"Omringende landen als België, Duitsland en Engeland hebben ons op allerlei vlakken ingehaald. Allereerst moet de autoriteit van de trainer terugkomen. Veel trainers durven spelers niet meer aan te pakken, ernaast of op de tribune te zetten. Ze zijn bang dat ze beledigd zijn en weglopen. Juist daar worden spelers weerbaar van. Ze moeten leren zich terug te knokken. Daarnaast wordt er teveel teamtactisch getraind. Er moet juist specifieker worden getraind, op techniek, kracht en snelheid. En meer uren, langere dagen. Bij de Jackson Jaguars, een American Football Club in Amerika, mogen spelers niet voor vijven weg. Hier gaan veel voetballers om half één alweer naar huis, waar ze in Duitsland en Engeland nog techniektraining gaan doen en de gym induiken. En kijk naar Yaya Touré. Bony. Kompany. Eén bonk spieren. Maar ook Van Persie en Klaas-Jan Huntelaar hebben dat, gasten die al jaren in het buitenland spelen. Daarom ben ik ervan overtuigd dat Foppe het bij Heerenveen goed gaat doen. Die laat ze wel trainen, hoor. Ik heb al mijn trainerscursussen bij hem gehad. Foppe is een van de beste leermeesters die ik had. Maar het gaat niet alleen om de trainers."

Om wie dan nog meer?
"Kijk eens naar de scheidsrechters in Nederland. Als zij Europees moeten fluiten, laten zij veel meer doorgaan. Je ziet in Engeland kopduels waar in Nederland meteen voor gefloten wordt. Kijk hoe spitsen in de Premier League worden ingespeeld. Verdedigers komen er voor, nemen de bal mee en de tegenstander als het moet. Met hart en ziel. Hier word je dan meteen teruggefloten. Verdedigers moeten meer de ruimte krijgen om echt te verdedigen. In dat opzicht werkt het kunstgras ook funest. Het is lekker voor technische spelers, maar slecht voor de verdedigers.  Je kan niet kort dekken of doordekken, en zeker geen slidings of tackles maken."

Moet Oranje een nieuwe weg inslaan?
"Dat is al gebeurd. We gaan door met de jongeren, al denk ik dat van Nigel de Jong veel te snel afscheid is genomen. Je moet ook je duels winnen. "Kan niet opbouwen", werd er gezegd. Onzin. Klaas-Jan Huntelaar zou ik ook niet afdanken. In een goed spelend team is hij de beste afmaker die er is. De actie om Kuyt te benaderen voor de afgelopen twee interlands, begreep ik wel. Maar dan moet je hem wel mee laten doen. Dus ik snapte Dirk ook wel dat 'ie niet kwam. Die komt niet om de lolbroek uit te hangen in de kleedkamer. Daar voelt hij zich, met meer dan honderd interlands, te groot voor."

Het is alweer twee jaar geleden dat u op het veld stond. Kriebelt het nog?
"Trainen is heel erg leuk, maar dat is misschien twintig procent van het werk. Je hebt besprekingen, moet voorbereiden, terugblikken, analyseren. Gesprekken voeren met spelers. Hotel in, hotel uit. Ik heb veel aanbiedingen gehad, ook uit Engeland. Deze zomer nog Leicester City. Ik hoef niet meer, zoals Dick Advocaat, per se in de Premier League te werken. Voor hem was het leuk, dat begreep ik. Natuurlijk zijn er projecten die ik zou willen doen. Zelfs een eigen club zou ik leuk vinden." Lachend:"Maar hier in Den Haag was een Chinees ons al voor."

Nu bent u commissaris van ADO Den Haag. Aan de vergadertafel, waar begint u aan?
"Ik kwam er als jong ventje en heb er zestien jaar rondgelopen. Ik ben bij ADO opgegroeid, speelde er bij de amateurs, bij de profs. Echte ADO'ers hebben me gevraagd of ik kon helpen. En dat wil ik. Het is een adviserende en controlerende functie en ik woon in Londen, maar ik zie alle wedstrijden en ze kunnen me altijd bellen."